2003

1. Իրականացրած գործունեություն

2003թ.-ին շարունակվեց նախորդ տարիներին սկսված մի շարք ծրագրերի իրականացումը, ինչպես նաև սկսվեցին նոր ծրագրեր.

ա) “Իրավաբանական ուսուցման և տեղեկատվական կենտրոն”
Այս ծրագիրը հանդիսանում է ՀԵԻԱ-ի հիմնական ծրագրերից մեկը, որը սկսվել էր 2000թ.-ին և շարունակվեց մինչև 2003թ.-ի նոյեմբերի 30-ը: Սույն ծրագրի շրջանակներում երիտասարդ իրավաբանների, փաստաբանների և ուսանող իրավաբանների համար կազմակերպվեցին ՀՀ օրենսդրության տարբեր ճյուղերի և միջազգային իրավունքի վերաբերյալ սեմինարներ և դասընթացներ, հարակից հմտությունների (համակարգիչ, անգլերեն լեզու) ուսուցումներ, մատուցվեցին իրավական ռեսուրսներից, մասնավորապես իրավաբանական գրադարանից, ՀՀ օրենսդրության համակարգչային ծրագրից, համակարգչային տեխնիկայից, ինտերնետից և ֆաքսից օգտվելու ծառայություններ: Ծրագրի շրջանակներում ՀՀ բնակչության սոցիալապես անապահով խավերի համար մատուցվեցին անվճար իրավաբանական ծառայություններ: Մանրամասները կարող եք կարդալ Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիայի www.ayla.am պաշտոնական վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել են Հոլանդական “Քորդեյդ” կազմակերպությունը և Ամերիկյան Իրավաբանների Ընկերակցության Կենտրոնական Եվրոպայի և Եվրասիայի Իրավական Նախաձեռնության հայաստանյան գրասենյակը:

բ) “Իրավաբանական օգնություն փախստականներին և ապաստան հայցողներին”Ծրագրի շրջանակներում անվճար իրավաբանական ծառայություններ մատուցվեցին փախստականներին և ապաստան հայցողներին, իրականացվեց նրանց իրավունքների և օրինական շահերի դատական պաշտպանություն: Մանրամասները կարող եք կարդալ Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիայի www.ayla.am պաշտոնական վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է ՄԱԿ-ի Փախստականների Գերագույն Հանձնակատարի Հայաստանյան գրասենյակը:

գ) “2003թ.-ի Ֆիլիպ Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ”
“Ֆ. Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ” մրցույթը միջազգային իրավունքին վերաբերող առավել տարածված և հարգի մրցույթ է աշխարհում: Մրցույթն անց է կացվում 1959թ.-ից: 2003 թվականի փետրվար ամսին տեղի ունեցավ “2003թ.-ի Ֆիլիպ Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ” մրցույթի հայաստանյան փուլի եզրափակիչը: “2003թ.-ի Ֆիլիպ Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ” մրցույթին մասնակցեցին Հայաստանի իրավաբանական ԲՈՒՀ-երի և ԲՈՒՀ-երի իրավաբանական ֆակուլտետների ուսանողներ: “2003թ.-ի Ֆիլիպ Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ” մրցույթի միջազգային փուլը տեղի ունեցավ Վաշինգտոնում, որին մասնակցեց նաև հայաստանյան մրցափուլի հաղթող ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետի թիմը: 2003թ.-ի Ֆ.Ջեսափի անվան մրցույթի միջազգային փուլին մասնակցեցին թիմեր աշխարհի շուրջ 83 երկրներից: Մանրամասները կարող եք տեսնել “Ֆ.Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ” մրցույթի հայաստանյան մրցափուլի www.jessup.ayla.am պաշտոնական վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է Ամերիկյան Իրավաբանների Ընկերակցության Կենտրոնական Եվրոպայի և Եվրասիայի Իրավական Նախաձեռնության հայաստանյան գրասենյակը:

դ) “Իրավաբանական ուսուցման և տեղեկատվության ռեգիոնալ կենտրոններ”
Այս ծրագիրը, որը սկսվել էր 2002թ.-ին, շարունակվեց մինչև 2003թ.-ի հունիսի 30-ը: Սույն ծրագրի շրջանակներում ՀԵԻԱ ռեգիոնալ գրասենյակներում երիտասարդ իրավաբանների, փաստաբանների և ուսանող իրավաբանների համար կազմակերպվեցին ՀՀ օրենսդրության տարբեր ճյուղերի սեմինարներ և դասընթացներ, մատուցվեցին իրավական ռեսուրսներից, մասնավորապես իրավաբանական գրադարանից, ՀՀ օրենսդրության համակարգչային ծրագրից, համակարգչային տեխնիկայից, ինտերնետից և ֆաքսից օգտվելու ծառայություններ: Ծրագրի շրջանակներում ՀՀ բնակչության սոցիալապես անապահով խավերի համար ՀԵԻԱ ռեգիոնալ գրասենյակների կողմից մատուցվեցին անվճար իրավաբանական ծառայություններ: Մանրամասները կարող եք կարդալ Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիայի www.ayla.am պաշտոնական վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է Ամերիկյան Իրավաբանների Ընկերակցության Կենտրոնական Եվրոպայի և Եվրասիայի Իրավական Նախաձեռնության հայաստանյան գրասենյակը:

ե) “Իրավաբանական ռեսուրսներ և իրավաբանական օգնություն”
Այս ծրագրի իրականացումը սկսվել է 2003թ.-ի հոկտեմբերի 1-ից: Սույն ծրագրի շրջանակներում աշխատանքները տարվում էին հետևյալ ուղղություններով.

• Երիտասարդ իրավաբանների, երիտասարդ փաստաբանների և իրավաբան ուսանողների իրավաբանական կրթության գործունեության շարունակություն,
• ՀԵԻԱ ուսուցման և տեղեկատվության կենտրոնների գործունեության շարունակություն,
• Բնակչության սոցիալապես անապահով խավերին անվճար իրավաբանական ծառայությունների մատուցման շարունակություն,
• ՀԵԻԱ Իրավաբան ուսանողների բաժանմունքի հիմնում,
• ՀԵԻԱ մասնագիտացված հանձնաժողովների հիմնում,
• Դատավարության դիտորդության ծրագրի իրականացմանը մասնակցություն:

Մանրամասները կարող եք կարդալ Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիայի www.ayla.am պաշտոնական վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է Ամերիկյան Իրավաբանների Ընկերակցության Կենտրոնական Եվրոպայի և Եվրասիայի Իրավական Նախաձեռնության հայաստանյան գրասենյակը:

զ) “2004 թ.-ի Ֆիլիպ Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ”
Ծրագրի նպատակն էր չորրորդ անգամ Հայաստանում իրավաբանական ԲՈՒՀ-երի և ԲՈՒՀ-երի իրավաբանական ֆակուլտետների ուսանողների թիմերի միջև կազմակերպել Ֆիլիպ Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղի Հայաստանյան փուլը, որի հաղթող թիմը 2004թ. սկզբին մասնակցեց ԱՄՆ-ի մայրաքաղաք Վաշինգտոնում կայացած միջազգային փուլի եզրափակիչ մրցույթին: Մանրամասները կարող եք տեսնել “Ֆ.Ջեսափի անվան միջազգային իրավունքի դատախաղ” մրցույթի հայաստանյան մրցափուլի պաշտոնական www.jessup.ayla.am վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատունը:

է) “ՀՀ Տավուշի և Գեղարքունիքի մարզերի կարողությունների ընդլայնում”
Այս ծրագիրը, որը սկսվել էր 2000թ.-ին, շարունակվեց մինչև 2003թ.-ի սեպտեմբերի 30-ը: Ծրագրի շրջանակներում ՀՀ Տավուշի և Գեղարքունիքի մարզերում քաղաքացիական հասարակության կայացման նպատակով տարբեր խնդիրների լուծման համար ՀԵԻԱ-ի կողմից 8 հասարակական կազմակերպությունների տրվել է ենթադրամաշնորհներ և իրականացվել է ծրագրի ընդհանուր ղեկավարումը: ՀԵԻԱ կողմից սույն ծրագրի շրջանակներում հիմնվել է ՀԵԻԱ Իջևանի գրասենյակը: Մանրամասները կարող եք կարդալ Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիայի պաշտոնական www.ayla.am վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է Մեծ Բրիտանիայի միջազգային զարգացման նախարարությունը:

ը) “ՀԵԻԱ հզորացում”
Այս ծրագրի իրականացումը սկսվել է 2003թ.-ի դեկտեմբերի 1-ից: Սույն ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է հզորացնել ՀԵԻԱ ինստիտուցիոնալ զարգացումը և շարունակել ասոցիացիայի կողմից մատուցվող անվճար իրավաբանական ծառայությունների իրականացումը` բարձրացնելով դրանց արդյունավետությունը, օգտակարությունը և հասանելիությունը: Մանրամասները կարող եք կարդալ Հայաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիայի պաշտոնական www.ayla.am վեբ կայքում: Ծրագրի իրականացմանը աջակցել է Հոլանդական “Քորդեյդ” կազմակերպությունը:

2. Իրականացրած գործունեության վիճակագրական տվյալներ

2003թ.-ին տարբեր ծրագրերի շրջանակներում ՀԵԻԱ բոլոր գրասենյակների կողմից մատուցվել են հետևյալ ծառայությունները.

Իրավաբանական ռեսուրսների տրամադրում

ա) Ժամանակակից իրավաբանական գրականության տրամադրում:
բ) Իրավաբանական բնույթի տեսանյութերի տրամադրում:
գ)Համակարգիչների, ֆաքսի, էլեկտրոնային փոստի և ինտերնետի ծառայությունների տրամադրում:
դ) ՀՀ օրենսդրության էլեկտրոնային ծրագրի տրամադրում:

2003 թ.-ին ՀԵԻԱ իրավաբանական ռեսուրսներից ընդհանուր առմամբ օգտվել են 8304 մարդ, որից 4728 մարդ կամ ընդհանուրի 56.94%-ը` իրավաբանական գրականությունից, 3576 մարդ կամ ընդհանուրի 43.06%-ը` ՀՀ օրենսդրության էլեկտրոնային համակարգից և մյուս ծառայություններից (համակարգչային տեխնիկա, ինտերնետ, ֆաքս):

 

Տեսակ		Քանակ		%
իրավաբանական գրականություն		4728		56.94
էլեկտրոնային համակարգեր		3576		43.06
ընդամենը		8304		100

Օգտվողներից 2839 հոգի կամ 34.19%-ը արական սեռի ներկայացուցիչներն են, 5465 հոգի կամ 65.81%-ը` իգական:

Սեռ		Քանակ		%
իգական		5465		65.81
արական		2839		34.19
ընդամենը		8304		100

Սեմինարների և դասընթացների կազմակերպում

ա) ՀՀ օրենսդրության տարբեր ճյուղերի վերաբերյալ սեմինարներ:
2003թ.-ին ՀԵԻԱ-ի գրասենյակների կողմից կազմակերպվել են ընդհանուր առմամբ 160 սեմինարներ` նվիրված ՀՀ օրենսդրության տարբեր ճյուղերին և միջազգային իրավունքին: Այդ սեմինարներին ընդհանուր առմամբ մասնակցել են մոտ 231 իրավաբաններ և իրավաբան ուսանողներ:
բ) Մարդու իրավունքների և եվրոպական իրավունքի վերաբերյալ դասընթացներ:
ՀԵԻԱ կենտրոնական գրասենյակի կողմից կազմակերպվել են մարդու իրավունքներին և եվրոպական իրավունքին նվիրված 6 դասընթացներ: Յուրաքանչյուր դասընթացը բաղկացած էր 8 սեմինարներից և բոլոր 6 դասընթացներին ընդհանուր առմամբ մասնակցել են 60 իրավաբաններ և իրավաբան ուսանողներ:
գ) Անգլերեն լեզվի ուսուցման դասընթացներ իրավաբանների համար:
ՀԵԻԱ կենտրոնական գրասենյակի կողմից կազմակերպվել և անցկացվել են անգլերեն լեզվի ուսուցման 6 դասընթացներ: Յուրաքանչյուր դասընթաց բաղկացած էր 50 սեմինարներից և բոլոր 6 դասընթացներին ընդհանուր առմամբ մասնակցել են 60 իրավաբաններ:
դ) Համակարգչային գիտելիքների ուսուցման դասընթացներ իրավաբանների համար:
ՀԵԻԱ կենտրոնական գրասենյակի կողմից կազմակերպվել և անցկացվել են համակարգչային գիտելիքների ուսուցման 6 դասընթացներ: Յուրաքանչյուր դասընթացը բաղկացած էր 50 սեմինարներից և բոլոր 6 դասընթացներին ընդհանուր առմամբ մասնակցել են 60 իրավաբաններ և իրավաբան ուսանողներ:

Անվճար իրավաբանական խորհրդատվություն և փաստաբանական ծառայություններ:

2003թ.-ին բնակչության սոցիալապես անպահով խավերի համար ՀԵԻԱ գրասենյակների կողմից մատուցվել են անվճար իրավաբանական խորհրդատվական և դատական ներկայացուցչության ծառայություններ, որոնից օգտվել են ընդհանուր առմամբ 6815 անձինք: Անվճար իրավաբանական խորհրդատվական ծառայություններից օգտված անձանցից 2919-ը կամ ընդհանուրի 42.83%-ը արական սեռի են, 3896-ը կամ ընդհանուրի 57.17%-ը` իգական:
Մատուցված ծառայությունների վիճակագրության սխեմատիկ պատկերը ըստ իրավունքի ոլորտների հետևյալն է.

Անվճար իրավաբանական օգնության ոլորտները		Շահառուների քանակը` ըստ ոլորտների		Շահառուների քանակը` ըստ տոկոսների (%)
Կենսաթոշակներ		394		5.78
Նպաստներ		433		6.35
Բնակարանային		567		8.32
Աշխատանքային		937		13.75
Ամուսնաընտանեկան		928		13.62
Սեփականության իրավունք		469		6.88
Պարտավորություններ		208		3.05
Ժառանգություն		612		8.98
Գործարքներ և պայմանագրեր		380		5.58
Քրեական իրավունք		246		3.61
Զինապարտություն		258		3.79
Փախստականներ և ապաստան հայցողներ		113		1.66
Ինտերնետի միջոցով		85		1.25
Իրավական այլ հարցեր		1185		17.38
ԸՆԴԱՄԵՆԸ		6815		100

Վիճակագրությունը ըստ շահառուների սեռերի

Սեռ		Քանակ		%
իգական		3896		57.17
արական		2919		42.83
ընդամենը		6815		100

3. Իրականացրած այլ գործունեություն

2003թ.-ի ընթացքում ՀԵԻԱ կողմից իրականացվել են նաև այլ աշխատանքներ, որոնցից կարևորվում են հետևյալները.

ա) 2003թ.-ի հունիս ամսին Գրանթ Թորնթոն Ամիօ միջազգային աուդիտորական կազմակերպության կողմից իրականացվեց ՀԵԻԱ 2001-2002 թվականների, իսկ 2004թ.-ի հունիսին` ՀԵԻԱ 2003թ.-ի ֆինանսական միջազգային աուդիտ, որոնց արդյունքում տրվեցին դրական եզրակացություններ:

բ) 2003թ.-ի ապրիլին Ամերիկյան Իրավաբանների Ընկերակցության Կենտրոնական Եվրոպայի և Եվրասիայի Իրավական Նախաձեռնության հայաստանյան գրասենյակի կազմակերպությունների զարգացման խորհրդատուի և ՀԵԻԱ-ի ներքին աջակցողների համատեղ ուժերով իրականացվեց ՀԵԻԱ գործունեության 2000թ.-ի մարտից մինչև 2003թ.-ի մարտ ամիսն ընկած ժամանակահատվածի, իսկ 2004թ.-ի հունվարին` 2003թ.-ի մարտ ամսից մինչև դեկտեմբեր ամիսն ընկած ժամանակահատվածի ինքնագնահատում, որոնց արդյունքում կազմվեցին համապատասխան ժամանակահատվածների զարգացման պլանները: 2003թ.-ի մարտ ամսից մինչև դեկտեմբեր ամիսն ընկած ժամանակահատվածի զարգացման պլանով նախատեսված աշխատանքները ՀԵԻԱ ղեկավարության կողմից կատարվեցին գրեթե ամբողջությամբ:

գ) 2003 թ.-ին մշակվեց և 2004թ.-ի հունվարի 1-ից գործողության մեջ դրվեց ՀԵԻԱ 2004-2006 թվականների ռազմավարական պլանը:

դ) 2003թ.-ին առաջին անգամ հայերեն և անգլերեն լեզուներով հրատարակվեց ՀԵԻԱ 2001 և 2002 թվականների գործունեության տարեկան հաշվետվությունները, որը տարածվեց ՀԵԻԱ գործընկերների, շահառուների, պետական համապատասխան մարմինների, ԶԼՄ-ների, միջազգային և տեղական կազմակերպությունների շրջանում:

ե) 2003թ.-ի վերջին հայերեն և անգլերեն լեզուներով գործարկվեց ՀԵԻԱ www.ayla.am պաշտոնական վեբ կայքը:

դ) 2003թ.-ի մայիսի 29-ից 31-ը Լեհաստանի Օլշտեն քաղաքի շրջակայքում գտնվող Կլեկոտկի վայրում տեղի ունեցավ “Քաղաքացիների խորհրդատվության և տեղեկատվության ծառայությունները ընդլայնված Եվրոպայում” թեմայով կոնֆերանս: Կոնֆերանսի աշխատանքներին մասնակցում էին ավելի քան 50 մասնակիցներ Եվրոպայի 15 երկրներից: Կոնֆերանսին մասնակցեց ՀԵԻԱ փոխնախագահ Դ.Աբգարյանը: Կոնֆերանսի հիմնական նպատակն էր հավաքել Եվրոպական տարբեր երկրներում գործող և Մեծ Բրիտանիայի միջազգային զարգացման նախարարության կողմից ֆինանսավորված` քաղաքացիներին խորհրդատավական և տեղեկատվական ծառայություններ (ՔԽՏԾ) մատուցող կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին, կատարել փորձի փոխանակում խորհրդատվական և տեղեկատվական ծառայությունների մատուցման, խորհրդատվական ծառայությունների տեղական ցանցերի ստեղծման, անդրսահմանային համագործակցության ոլորտներում, ինչպես նաև` քննարկել Եվրոպայում խորհրդատվական ծառայությունների դերի բարձրացմանն ուղղված քայլերը: Կոնֆերանսի ընթացքում քննարկվեցին խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման արևմտաեվրոպական (Մեծ Բրիտանիա) և արևելաեվրոպական (Լեհաստան) փորձը, խորհրդատվական ծառայությունները ընդլայնված Եվրոպայում` հնարավորությունների օգտագործման, խորհրդատվական և տեղեկատվական ծառայությունների ցանցի ստեղծման և 2002թ.-ին Վիլնյուսում ընդունված հուշագրին վերաբերվող հարցերը: Կոնֆերանսի ընթացքում խմբային քննարկումներ անցկացվեցին նաև ապագայի պլանավորման, անդրսահմանային համագործակցության, Եվրոմիության 6-րդ շրջանակային ծրագրին ՔԽՏԾ համատեղ նախագիծ ներկայացնելու, ինչպես նաև քարոզչության դերի զարգացման, տեղեկատվական համակարգերի զարգացման, որակի ապահովման, ստանդարտների ներդրման և պահպմանման, կամավորների ներգրավման հարցերի շուրջ: Կոնֆերանսի ընթացքում ծավալված քննարկումների արդյունքում որոշվեց շարունակել և զարգացնել ստեղծված համագործակցությունը, քննարկել և Եվրոմիության 6-րդ շրջանակային ծրագրին ներկայացնել համատեղ առաջարկ-նախագիծ, ինչպես նաև շարունակել քննարկումները ՔԽՏԾ համաեվրոպական ցանցի ստեղծման ուղղությամբ: